Voor de tweede keer stemmen: van nieuwe Nederlander tot bewuste kiezer

Voor Mustafa (39) en Ashraf (36) uit Syrië, die hun Nederlandse paspoort kregen in 2022, was de eerste keer stemmen een bijzondere gebeurtenis. Stemmen is in Nederland is zo anders, zegt Mustafa: “Hier zie je partijprogramma’s, politieke richtingen en de verschillende belangen.” Het was voor beide een nieuwe, vreemde ervaring. Mustafa: "In Syrië weet je dat je stemrecht hebt, maar je weet ook dat je mensen kiest die jou niet vertegenwoordigen.” Hij vertelt dat hij daarom ooit zelfs thuisbleef, maar dat een familielid toen zijn stempas meenam en voor hem stemde, zonder het te vragen. Ook het proces in het stemhokje was voor Mustafa anders. Mustafa: “Het stemhokje leek een  geheime kamer en het stembiljet had zoveel verschillende partijen... Het rode potlood was ook heel opvallend.  Het stemmen was alsof je een grote stad binnenliep die je niet kent. Ik was dankbaar dat Nederland mij dit recht gaf.” Ashraf vat zijn eerste stemervaring in 2023 krachtig samen: "Het was een geweldige ervaring, ik voelde voor het eerst dat ik het recht op burgerschap kon gebruiken, iets wat we in Syrië niet mochten.” Voor hem was stemmen meer dan een politieke daad; het voelde als de overgang van een vluchteling zonder rechten naar iemand van wie de mening belangrijk wordt gevonden.

De keuzes die de twee mannen in 2023 maakten, waren meer gebaseerd op gevoel dan op strategie. Mustafa stemde op Volt. Hij koos deze partij omdat hij hun visie voor Europa belangrijk vond. "Het is een jonge partij die Europa verdedigt,” zegt Mustafa. Hij voegt eraan toe dat de partij in het midden zit, niet te links is en niet extreemrechts. Hij twijfelde wel over een strategische stem op de linkse samenwerking GroenLinks-PvdA, maar volgde zijn gevoel. Ashraf stemde in 2023 op Denk: "Maar ik was eerlijk gezegd niet tevreden. Het is een kleine partij met nauwelijks twee of drie zetels.” Hij besefte dat stemmen op een kleine partij weinig politieke invloed heeft. Hij vond dat een stem op een grotere partij meer effect kan hebben.

De uitslag van de verkiezingen, waarbij de PVV de grootste partij werd, zorgde voor teleurstelling en zelfs angst bij Mustafa en Ashraf. Mustafa zag de uitslag als "een straf van en protest tegen de regering van Mark Rutte (VVD)". Hoewel hij de populariteit van de PVV niet verrassend vond, was de enorme winst wel een schok. Hij had niet verwacht dat de PVV zich bij de

De uitslag veroorzaakte angst onder mensen met een verblijfsstatus in Nederland. Mustafa zag de angst bij Syriërs en andere statushouders: “Ik merkte dat veel van hen bang werden om naar de gemeente te gaan, omdat ze  daar een medewerker die PVV had gestemd  tegen konden komen, die hen zou discrimineren. Ik kreeg spijt van mijn stem op Volt, ik had strategisch op de linkse samenwerking van GroenLinks-PvdA moeten stemmen." 

Ashraf was ook teleurgesteld: "De resultaten waren frustrerend, vooral omdat de oorlog in Gaza bezig was. Hij had verwacht dat het medeleven in de Nederlandse samenleving voor de slachtoffers in Gaza tot een andere uitslag zou leiden.

Nu, bij de voorbereiding op de volgende verkiezingen, pakken Mustafa en Ashraf het allebei anders aan. Zij zijn nu bewuste kiezers die strategie boven emotie stellen. 

Mustafa: "Ik volg het dagelijkse nieuws en lees de partijprogramma’s en probeer een duidelijk beeld te krijgen van de partijen die het dichtst bij mijn ideeën staan." Zijn belangrijkste politieke thema’s voor deze verkiezingen zijn immigratie en asiel, de woningnood, de stijging van de prijzen en het conflict in Gaza. Mustafa: “Deze keer stem ik strategisch, omdat mijn voorkeuren vorige keer weinig resultaat opleverden.” 

Ashraf leest en vergelijkt de programma’s ook. Hij zoekt naar een evenwicht tussen de binnenlandse en buitenlandse politiek van de partijen. Hij heeft emotioneel sterke banden met Denk, maar ziet de beperkingen. "Het binnenlandse beleid van Denk is niet haalbaar. Daarom stem ik deze keer waarschijnlijk niet op hen.” 

Zijn focus ligt nu op een partij die oplossingen heeft voor de woningnood, de werkgelegenheid en het tegengaan van discriminatie. Tegelijkertijd moet de partij "zijn achtergrond respecteren". Hij gelooft dat dit evenwicht het best is bij de linkse partijen in Nederland. "Ik ga waarschijnlijk op de linkse samenwerking GroenLinks-PvdA stemmen. We moeten een grote partij steunen om het opkomende extreemrechts tegen te houden.”

Beide mannen zijn het erover eens dat stemmen een plicht is. Mustafa bekritiseert de ongevoeligheid van sommige burgers: "Het meest verrassende vind ik dat een groot deel van de Nederlanders met een migratieachtergrond niet stemt.” Hij begrijpt niet waarom mensen zeggen dat ze niet geïnteresseerd zijn in politiek, want "politiek geeft om jou en politici nemen beslissingen die je dagelijks leven beïnvloeden.” 

Ashraf blijft realistisch over de invloed van een enkele stem, maar weigert stil te blijven. "Stemmen is echt nuttig, maar ik ben een realist. Politiek is groter dan 1 persoon alleen.”