Tweede Kamer stemt in met strengere wetten over asiel: nu moet de Eerste Kamer beslissen

De Asielnoodmaatregelenwet gaat over het strenger maken van regels voor asielzoekers en vluchtelingen in Nederland. Dit wetsvoorstel is samen met het wetsvoorstel voor het Tweestatusstelsel gemaakt door voormalig asielminister Faber van de PVV. De bedoeling is dat het moeilijker wordt om een verblijfsvergunning asiel te krijgen in Nederland en dat mensen minder lang in Nederland kunnen blijven.

De Tweede Kamer heeft de wet na een stemming aangenomen. En er zijn een paar moties en amendementen aangenomen en toegevoegd aan de wet:

• Met een motie laten partijen in de Tweede Kamer weten wat ze vinden of wat ze graag willen. Ze spreken een mening of wens uit. Als de Kamer een motie aanneemt, hoeft het kabinet die niet altijd uit te voeren. Soms stuurt het kabinet dan een brief waarin ze uitleggen waarom ze dat niet doen.

• Een amendement is een wijziging of aanvulling op de wet. Een amendement verandert de wet echt. Het is dus belangrijker dan een motie.

De meeste van de aangenomen voorstellen maken de wet strenger. Bijvoorbeeld het amendement dat zegt dat illegaliteit strafbaar wordt. En het helpen van illegalen ook.

Na de Tweede Kamer moet nu ook de Eerste Kamer over de wet stemmen. De Kamerleden van de Eerste Kamer mogen niets meer veranderen aan de wet. Ze kunnen de wet alleen goedkeuren of afkeuren. En als de Eerste Kamer de wet ook goedkeurt, dan treedt de wet in werking.

De Eerste Kamer stemt pas na de zomervakantie over de wet. Begin september praten ze in de Eerste Kamer eerst verder over de wet. Dan is er nog geen stemming. De Eerste Kamer kan nog deskundigen uitnodigen om meer informatie te geven over de wetsvoorstellen. Zodat de Eerste Kamerleden er meer van weten voor ze het wetsvoorstel bespreken en erover stemmen. Kamerleden kunnen ook nog schriftelijke vragen stellen over de wet. Ook wacht de Eerste Kamer nog op het advies van de Raad van State over het strafbaar stellen van illegaliteit en de hulp aan mensen zonder verblijfsvergunning.

Als de Eerste Kamer de wet aanneemt, geldt de wet niet meteen. Het kabinet stuurt dan een brief met de datum waarop de wet ingaat. Die datum kan wel snel na de stemming zijn.

Als ook de Eerste Kamer de Asielnoodmaatregelenwet aanneemt, dan betekent het zodra de nieuwe regels ingaan, dat:

1. Een verblijfsvergunning asiel voor bepaalde tijd dan nog voor maximaal 3 jaar is. Nu is dat 5 jaar. Na die 3 jaar wordt opnieuw beoordeeld of je weer voor 3 jaar een verblijfsvergunning asiel krijgt.

2. Verblijfsgunningen asiel voor onbepaalde tijd niet meer worden gegeven.

3. Nareizende partners die niet getrouwd zijn met hun partner die een verblijfsvergunning in Nederland heeft, geen verblijfsvergunning asiel meer krijgen. Ook hun kinderen boven de 18 jaar krijgen dan geen verblijfsvergunning asiel meer.

4. Mensen niet makkelijk meer een tweede asielaanvraag kunnen indienen. Er komt een ‘verwijtbaarheidstoets’ bij mensen die voor de tweede (of meerdere) keer een asielaanvraag doen. De

   IND
   onderzoekt waarom je de reden voor je tweede asielaanvraag of bepaalde documenten niet al de eerste keer hebt verteld of laten zien. Als je die reden de eerste keer wel al had kunnen geven, wordt je aanvraag niet behandeld.

5. Mensen die illegaal in Nederland verblijven, kunnen opgepakt worden en een gevangenisstraf van een half jaar krijgen.

6. De ‘voornemenprocedure’ wordt uit de asielprocedure gehaald. Dat betekent dat de IND vluchtelingen niet meer op de hoogte hoeft te stellen van hun voornemen om de asielaanvraag af te wijzen. In dit voornemen geven ze redenen waarom de asielaanvraag wordt afgewezen. Dit betekent dat de vluchteling zijn mening over de afwijzing niet meer kan geven.

Omdat jullie hier veel vragen over hebben, lichten we een paar van bovenstaande punten toe

1. Als de wet wordt aangenomen, moeten statushouders elke 3 jaar een nieuwe asielvergunning aanvragen. De IND heeft geen tijd om opnieuw naar alle vergunningen te kijken. Alleen als er een specifieke reden is om opnieuw te kijken naar je vergunning, zal de IND dat doen. Dit is bijvoorbeeld zo als de situatie in jouw eigen land blijvend verbetert. De IND verlengt je vergunning dus gewoon als er geen reden is om opnieuw naar je vergunning te kijken. Er komt dus geen nieuw interview. Heb je op dit moment een verblijfsvergunning voor 5 jaar, dan verandert er voor jou eerst niks als de wet wordt aangenomen. Op je vergunning staat nu de datum tot wanneer die geldig is. Die datum blijft zo. Alleen wanneer je vergunning afloopt na die 5 jaar, krijg je dan een nieuwe vergunning voor 3 jaar. Alle nieuwe vergunningen en vergunningen die verlengd worden, zijn straks nog voor 3 jaar.

2. Als de Eerste Kamer de Asielnoodmaatregelenwet aanneemt, geeft de Nederlandse overheid geen verblijfsvergunningen voor onbepaalde tijd meer. Je houdt dus altijd een verblijfsvergunning voor een bepaalde tijd, voor 3 jaar. Je kunt dan ook geen Nederlander meer worden. Want wie Nederlander wil worden, moet eerst een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd hebben. Er zijn wel uitzonderingen. Staatlozen mogen nu al na 3 jaar verblijf in Nederland een verzoek indienen om Nederlander te worden. En dat blijft zo. De IND beoordeelt dit verzoek. Dat de overheid geen verblijfsvergunningen voor 5 jaar en voor onbepaalde tijd meer geeft, verandert hier niets aan.

3. In het wetsvoorstel staat dat gezinshereniging straks alleen nog mag voor kinderen onder de 18 jaar. De Tweede Kamer heeft geen overgangsperiode geregeld. Als de Eerste Kamer de wet aanneemt, geldt de wet daarom waarschijnlijk met terugwerkende kracht. Dat betekent dat de wet dan ook geldt voor aanvragen die mensen al eerder hebben gedaan. De wet geldt niet voor kinderen en partners die al in Nederland zijn.

Het gevallen kabinet wil een tweestatusstelsel invoeren en de nareisregels voor gezinshereniging strenger maken. Met het tweestatusstelsel wil het kabinet een onderscheid maken tussen:

• A-status: mensen die vluchten omdat ze zelf gevaar lopen vanwege hun afkomst, seksuele geaardheid of religie, en

• B-status: mensen die vluchten voor oorlog en (natuur)geweld.

Je hoeft niet bang te zijn dat je huidige status straks wordt omgezet. Want er is nu ook al een tweestatusstelsel. In de beschikking die je krijgt als je in Nederland mag blijven, staat nu al of je een verblijfsvergunning met een A-status (vluchtelingenverdrag) of B-status hebt. Dit onderscheid tussen een A-status en een B-status is er dus nu ook al. Alleen zijn op dit moment de rechten voor beide statushouders hetzelfde.

Wat er gaat veranderen

Als je een B-status hebt, krijg je minder rechten dan iemand met een A-status als de Eerste Kamer de wet ook goedkeurt. Je moet dan bijvoorbeeld sneller terugkeren naar je eigen land als de situatie daar verbetert.

Gezinshereniging wordt voor alle statushouders moeilijker. Als de Wet invoering van een tweestatusstelsel ook in de Eerste Kamer wordt aangenomen, dan mogen meerderjarige kinderen die van jou afhankelijk zijn, pleegkinderen en je partner waar je niet mee getrouwd bent niet meer naar Nederland komen. En heb je een B-status dan gaan er nog strengere eisen gelden. Gezinshereniging wordt dan heel moeilijk of gaat heel lang duren. Als jij nu een B-status hebt, en nog gezinshereniging aan het aanvragen bent, dan gaat voor jou de nieuwe wet gelden als de Eerste Kamer de wet ook goedkeurt. 

Het is onduidelijk of de nieuwe wetten terugwerkende kracht hebben

Dat betekent dat het niet duidelijk is of de nieuwe wetten alleen voor nieuwe aanvragen en vergunningen gelden. Als de wetten terugwerkende kracht hebben, dan gelden ze ook voor aanvragen die al gedaan zijn en voor bestaande vergunningen. Alle voorstellen van Kamerleden voor een overgangsperiode zijn niet aangenomen in de Tweede Kamer. Daarom lijkt het logisch dat de wetten voor alle aanvragen en vergunningen gelden. Maar de minister heeft eerder over de Wet invoering tweestatusstelsel gezegd dat dit mogelijk in stappen gebeurt, dus eerst voor een kleine groep. Of dit ook daadwerkelijk gaat gebeuren, is op dit moment onduidelijk. En of dit voor de regels uit beide wetten geldt ook. We weten dus niet of de nieuwe wetten ook terugwerkende kracht hebben.

Op 2 juli stemde de Tweede Kamer voor twee nieuwe wetten: de Asielnoodmaatregelenwet en de Wet invoering tweestatusstelsel. Meer dan de helft van de Tweede Kamerleden stemde voor deze wetten. Deze wetten maken het asielbeleid strenger.

Na de stemming ontstond meteen veel onrust in Nederland. Veel politici en organisaties zijn boos over een deel van de Asielnoodmaatregelenwet. Die wet maakt het straks strafbaar om mensen zonder verblijfsvergunning te helpen. Dat betekent dat huisartsen, kerken, gemeenten, politie en maatschappelijke organisaties misschien strafbaar zijn als ze deze mensen helpen.

De wetten gelden nog niet. Eerst moet de Eerste Kamer nog stemmen. Dat gebeurt pas na de zomervakantie, maar het is nog niet duidelijk wanneer.

De partijen die in de Tweede Kamer voor de wetten stemden, hebben geen meerderheid in de Eerste Kamer. Daarom hebben ze daar steun nodig van andere partijen. Het is nog onzeker of die partijen ook voor willen stemmen. Veel mensen proberen hen te overtuigen dat niet te doen.

Petities tegen de wetten

GroenLinks/PvdA is een petitie

Ook

Kunnen de wetten nog worden tegengehouden?

RefugeeHelp ontvangt ook vragen of de wetten niet nog op een andere manier kunnen worden tegengehouden? Dat is helaas niet zo. Als de wetten in de Eerste en Tweede Kamer zijn aangenomen, dan worden ze ingevoerd. Maar advocaten zullen zeker procedures starten bij de rechtbanken. Eerst gebeurt dat in Nederland. Later kunnen ze ook naar Europese rechters gaan. Dit kost veel tijd. Ondertussen gelden de wetten al. Iedereen moet zich er dus aan houden.

Wat kun je als vluchteling zelf doen?

Veel vluchtelingen vragen of ze zelf iets kunnen doen om invloed uit te oefenen op de stemming in de Eerste Kamer. Maar dat is niet echt het geval, al kun je natuurlijk wel demonstreren. En het is altijd goed om je uit te spreken. Bijvoorbeeld naar de leden van de Eerste Kamer, maar ook naar kranten, radio of tv bij jou in de buurt. Vertel wat de wetten voor jou betekenen en hoe ze je leven gaan beinvloeden. En het is natuurlijk goed om de petities die we hierboven noemen te ondertekenen.